Vandaag is het 25 jaar geleden dat de val van Srebrenica heeft plaatsgevonden. Meer dan 8000 moslimmannen en jongens werden in Srebrenica vermoord, en verspreid over Bosnië als oud vuil in massagraven gegooid. Tot op de dag van vandaag wordt er gezocht naar lichamen. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog werden we in Europa opnieuw bekendgemaakt met de term ‘etnische zuivering’.
Ze zeggen dat degenen die de geschiedenis niet kennen, bestemd zijn om het te herhalen.
“Het doel van het bestuderen van de geschiedenis is niet om het menselijk handelen te bespotten, noch om erover te huilen of om het te haten, maar om het te begrijpen en er hopelijk dan van te leren voor onze toekomst.”
Never again to no one and nowhere!
Bosnië & Palestina
Een aantal jaar geleden maakten wij een reis naar Bosnië. Na deze reis werd de betrokkenheid en de behoefte om Palestina te bezoeken nog sterker. Maar wat had Bosnië dan met Palestina te maken?
Toen wij in Srebrenica op de begraafplaats waren lazen wij op een monument: “that Srebrenica never happens again to no one and nowhere!”. Tegenover de begraafplaats had je de oude VN basis (een oude batterijenfabriek) waar destijds duizenden onschuldige Bosniërs hun toevlucht zochten (bij de Nederlandse blauwhelmen). Het gebouw was koud en kil en beaamde precies het gevoel wat er in ons naar boven kwam toen wij ons realiseerden wat zich daar allemaal had afgespeeld. In hetzelfde gebouw bekeken we een korte documentaire met beelden uit die tijd. Ontdaan, verbaasd, boos en enigszins verwijtend vroegen wij ons op die plek alleen maar af "hoe heeft dit kunnen gebeuren terwijl de wereld toekeek?!"
Terwijl Bosnië een paar jaar daarvoor nog het wereldtoneel was van de Olympische Winterspelen die daar plaatsvonden, veranderde het in een oorlogsgebied waar de grootste gruwelijkste genocide plaatvond in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.
De oude fabriek/VN-basis/Museum
En terwijl er allerlei vragen door ons hoofd heen gingen, begonnen we daarmee ook onbewust de wereld en in het bijzonder onze eigen omgeving, waaronder onze ouders, het verwijt te maken hoe ze dit hebben kunnen laten gebeuren. Wij waren zelf destijds nog te jong om te begrijpen wat er in Srebrenicia aan de hand was en daarmee hadden wij onszelf direct al vrijgepleit. Maar hoe zat het met de rest van de wereld en met name onze eigen ouders? Ze konden misschien niet persoonlijk het leger tegenhouden, maar de vraag is: “wat hebben ze wel gedaan wat binnen hun macht lag en vooral wat hebben ze ons van kennis ervan meegegeven?”. Als wij deze vragen moeten stellen dan zal dat waarschijnlijk “niets” zijn. De vragen bleven door ons hoofd heen gaan. Niet op een verwijtende manier, maar meer als een spiegel voor onszelf.
“Het was een wake-up call omdat we besefte dat het onrecht in Srebrenica nog steeds een werkelijkheid is voor de Palestijnen.”
Denkend aan de geschiedenis en verschrikkingen die daar hebben plaatsgevonden en met de directe gedachte aan de huidige situatie in Palestina, maakte ons bewust dat die vraag ons wellicht ook ooit gesteld zal worden. Niet over Bosnië maar wel over Palestina. Hoe gaat de volgende generatie terugkijken op wat er nu gaande is in Palestina en welke vragen gaan zij ons daarover stellen? Wat heb wij gedaan aan de situatie in Palestina en voor de Palestijnen? En wat geven wij de volgende generatie hierover mee?
Kennis is ons wapen
Aangezien kennis het krachtigste wapen is pleiten wij ervoor om ons daarom te bewapenen met kennis van de geschiedenis om het heden beter te begrijpen en deze te herschrijven.
Er valt over Bosnië nog zoveel te zeggen/lezen/zien maar er valt vooral heel veel uit te leren. En vaak krijgen die woorden pas een betekenis wanneer je op de plek bent geweest. Net zoals voor Palestina geldt: je moet er zijn geweest!
De enige plicht die we tegenover de geschiedenis hebben, is haar te herschrijven. En daarom schrijven wij vandaag op 11 juli een olijfboom toe aan alle slachtoffers die in Srebrenica zijn gevallen.
Srebrenica herdenking
Eng om te lezen op de website van ‘De Nationale Herdenking Srebrenica-Genocide’ hoe dit in zijn werk ging, en hoeveel gelijkenissen er zijn met hoe Israël zich beweegt tov de Palestijnen en met de internationale gemeenschap/Verenigde Naties.
“Het Servische leger provoceerde keer op keer en testte daarmee de daadkracht en de interesse voor het gebied van de Verenigde Naties. Tijdens de omsingeling van het “beschermde gebied” kon de tang zich steeds verder sluiten, er kwam geen internationale reactie. Deze passieve houding maakte het mogelijk dat de belegering uitliep op een climax van geweld die begon op 11 juli 1995. Onder leiding van Ratko Mladić kon zijn leger de opgekropte haat tegen de Bosnische bevolking naar hartenlust uitleven.”
Deze blog
Een vriendinnengroep van acht meiden die samen deze reis maakten sponsoren vandaag een olijfboom ter nagedachtenis aan de slachtoffers van Srebrenica. Zij zouden ook gezamenlijk de Vredesmars lopen dit jaar, helaas gaat dat niet door, maar in hun dagelijkse 'wandel' proberen zij toch altijd een bijdrage te leveren aan vrede en rechtvaardigheid.